L.M. Tangel

Molenstraat 4

De Zwaan

Zeer schilderachtig is het pand op nummer 4 dat rust op een boog over de Binnendieze. Het was in de 17e en 18e eeuw een koetsierwoning met stallen. Tussen 1972 en 1979 was het pand het onderkomen van de bekende Bossche koperslager Hendrik de Laat.

's-Hertogenbosch binnen de Veste (2001) 52

Schilderachtige woning

door Ed Hupkens

Het gebouw aan de Molenstraat nummer 4 is een rijksmonument. De voorgevel is gefundeerd op een boog over de Binnendieze (Vughterstroom). De huisnaam is De Zwaan, gesymboliseerd door een gevelsteen met witte zwaan in de voorgevel.

Boven de eerste overkluizing het pand De Zwaan, links De Drie Kronen. Anno 1939. Foto: Stadsarchief.

De voormalige stalruimte is gebouwd boven de Binnendieze; er bevindt zich een zware, enkelvoudige balklaag in. Aan de Diezetoog zit het kunstobject De Dorstige Salamander, in 1996 vervaardigd door de Bossche beeldend kunstenaar Joris Baudoin. De betonnen salamander vangt via een regenpijp het hemelwater op. Aan de Molenstraat nummer 2 staat het in oorsprong 16e-eeuwse, langgerekte buurhuis De Drie Kronen. De bouw, combinatie én de hoek die De Zwaan en De Drie Kronen met elkaar vormen doet vermoeden, dat daar ooit een watermolen moet zijn geweest. Deze gedachte wordt versterkt door de wetenschap dat achter het pand Molenstraat 4 de Vughterstroom en de Verwersstroom samenkomen. Daar vormen ze één stroom, die veel sterker is dan normaal voor de Binnendieze: een uitstekende plaats voor een watermolen. Bij een onderzoek aan De Drie Kronen ten behoeve van een restauratie ontdekte men vier openingen voor spiloplegging: drie in de muren onder het huis en één in de muur aan de straatzijde. Daar heeft de as van het schoepenrad van de watermolen gelopen. Het watervalletje aan de Korenbrugstraat, de stuw, zal gediend hebben om het water op een - voor het schoepenrad - voldoende hoog peil te houden. Het is verder bekend dat in vroegere tijden veel koren de stad werd binnengebracht via de nabij gelegen Sint-Janspoort. In de herbergen in de Uilenburg werd veel graan verhandeld, de Korenbrugstraat en de beide Korenstraatjes dragen niet voor niets hun naam. De door waterkracht aangedreven molen is zeer waarschijnlijk een korenmolen geweest.
Het schilderachtige pand Molenstraat 4 is in de 17e en 18e eeuw in gebruik geweest als koetsierswoning met stallen. Het hoorde oorspronkelijk bij het achtererf van de woning Kruisstraat 16-18. Begin 20e eeuw was er een expediteurs- en vrachtrijdersbedrijf in gevestigd (Gebr. Liebregts). Tussen 1972 en 1979 was het pand werkruimte van de Bossche koperslager Hendrik de Laat. In 1979 begonnen Louis en Anneke Vermeulen er hun Kreatief Boerderij De Zwaan. Na restauratie in de jaren tachtig is het in gebruik gekomen als café-restaurant, vanaf 1991 bekend als lunch- en dinercafé Van Puffelen.

5

Stadsblad woensdag 21 januari 2015

Molenstraat 4

Molenstraat H 198 (????)

1908	M.S. van Kogelenberg (koetsier van G. & L.)

Molenstraat 4 (1909)

1910	J. van Hooft (koetsier Van Gend en Loos)
1979	Louis en Anneke Vermeulen (Kreatief Boerderij De Zwaan)
1991	Dimph van den Bosch (eetcafé Van Puffelen)

Nummer:	4
Postcode:	5211 DR
BAG-ID:	0796200000357745
Perceel:	HTG00-G-6404

Molenstraat 4

De Zwaan

Schilderachtige woning

Nummeraanduiding

Locatie

Op deze pagina

Rijksdienst Cultureel Erfgoed